Nasir Ali Sirhindi
غزل ۱
محبت جادہ دارد نہان در خلوت دل ہا چو تار سحبہ گم گردید این رہ زیر منزل ہا
تو چون ساقی شوی درد تنگ ظرفی نمی ماند بہ قدربحر باشد وسعت آغوش ساحل ہا
بہ شمع روشنی این کلبۂ تار التجا دارد اگر دل در گداز آید توان حل کرد مشکل ہا
تو رہ از کثرت اسباب بر خود تنگ می سازے ادا فہمان چو بوی گل رہا کردند محمل ہا
بہ ہفتاد و دو ملت گردش چشم تو می سازد بہ یک پیمانہ رنگین کردہ یک شہر محفل ہا
پس از مردن چو شمع کشتہ روشن شد حریفان را کہ در ہر دیدۂ بیدار پنہان بود حائل ہا
علؔی امشب میٴ شیراز در جام و سبو دارد الا یا ایّہا اسّاقی ادرکاساً و ناول ہا
غزل ۲
گذشتم از رہ دریاے دل زین کہنہ منزل ہا دو عالم خشک بر جا ماند از حیرت چو ساحل ہا
بہ آہی بستہ ام شیرازہ الف جہانی را چو تار سحبہ پنہان می دوانم ریشہ در دل ہا
چو تسبیحی کہ ہنگام کشاکش بگسلد تارش جدا افگند مستی ہای شوقت نالہ از دل ہا
دل و دین جمع کردم خط مشکینش نمایان شد ہجوم مور نزدیک است گردد برق حاصل ہا
طریق راست جویی خدمت دل ہا را کہ کن چو تار سخبہ پنہان است این رہ زیر منزل ہا
کجا راحت چہ آسودن کہ از ما بینی در مطلب پیاپی جست جوی چون نگہ خون گشت منزل ہا
بہ جایی گرد خون می ریزد از دامان پروازم کند کار کشاد بال اینجا زخم بسمل ہا
علؔی در بحر حافظ دست و پای می زند ہر شب کجا دانند حال ما سبکساران ساحل ہا
غزل ۳
ندانم ہر شب از شوق کدامین شور محشر ہا نمک در پردہ ہای خواب می ریزند اختر ہا
تو تا آئینہ را رو دادی ای خورشید خاور ہا بہ رنگ ذرّہٴ روزن بہ پروازند جوہر ہا
نمی دانم سپید کیست داغ افروز پیتابے کہ چون طاؤس در پرواز می آیند محمر ہا
برید از دل جفایت رنگہای آرزویم را چو ماہی در تنم خون شد سفید از آب نشتر ہا
ندارد حاجت ای کان ملاحت شور خندیدن نمک سوداست زخم بسملت از سودن پر ہا
علؔی چون من نباشد شاعری اعجاز پرداری کہ گوہر می کشد در رشتہ ہای نقش مسطر ہا
غزل ۴
سپندم می کشد آہ شکن پیرای مجمر ہا تماشا دارد امشب برگ ریز ماہ و اختر ہا
شکنج نامہ ام خون جگر در آستہن دارد شفق ریزی تماشا کن ز پرواز کبوتر ہا
بہ یک پیمانہ گشتم ضامن بیہوشی عالم چو بوی نافہ خوابم می دواند ریشہ در سر ہا
بہ رنگ غنچہ از جز بوی او در دل نمہ گنجد بود این خانہ را از تنگی خود قفل بر در ہا
تجرد مشربم پرواز من رنگ دگر دارد چو گل یکسالہ رہ طی می کنم از ریزش پر ہا
نمی دانم کجایی این ہمہ جا گلشن نازت چو بوی گل ہوائ نشد ز شوقت مغز در سر ہا
رسد تا بر سر کوی تو قاصد پیر می گردد سپید از دوری این راہ شد بال کبوتر ہا
علؔی چون من نیامد شاعری اعجاز پردازی کہ گوہر می کشد در رشتہ ہای نقش مسطر ہا
غزل ۵
خندۂ عشرت دل زخم خدنگ است اینجا قاقل شیشہٴ می بارش سنگ است اینجا
اثری ہست نفس را کہ صدا کشتہ اوست شوخی نالہ پر افشانی رنگ است اینجا
دارم از کوکب بیداری دل آئینہ ہا نفس صبح بہ بی رحمی رنگ است اینجا
صلح کل بی خبر از وضع تکلف شدنست ادب آئین کمین داری جنگ است اینجا
از ستم دیدگی طالع ما ہیچ مپرس آنچہ پیش تو نگاہ است خدنگ است اینجا
جوہر اہل ہنر باعث غربت باشد لعل را موج فلاخن رگ سنگ است اینجا
سخن از حسرت انصاف جگر می خاید گر نباشی تو علؔی وافیہ تنگ است اینجا
غزل ۶
زہی پیچیدہ در موج شکر خندہ تو مشرت ہا بہ رنگ گل گریبان چاک سودای تو مذہب ہا
نہ تنہا استخوانم آب شد از گرمئ تب ہا کہ داندان زیر لب تبخالہ شد از شور یارب ہا
چون آن اخگر کہ خاکستر کند سوز دل خویشش گداز عشق ریزد استخوان بیرون ز قالب ہا
چو عیسی زندہ چنگ فلک جسم کہ روشن شد شکست استخوانہای شہیدانست کوکب ہا
بہ کف جز سنگ طفلان را نہ بینم تختہ مشقی ز شور عشق مجنونب خراب افتاد مکتب ہا
نفس در سینۂ من موجۂ ریگ روان دارد کہ دل چون شیشۂ ساعت پرست از گرد مطلب ہا
چو صبح از استخوانم ماندہ گردی در نظر باقی ہنوز از مشت خاکم می تراود آتش تب ہا
چو شان انگبین لبریز با سوزم نمی دانم علؔی در سینہ پنہان شد ہزاران نیش عقرب ہا
غزل ۷
چو وحشی می رمد از کلبۂ من نور کوکب ہا چراغم دیدۂ آہو شد از تاریکی شب ہا
زجوش بادہ درد تہ نشین بالا نشین گردد زموج خندہ ترسم خط برون آید از آن لب ہا
بہ ہر جانب گشایم دیدہ بی رویت دراین گلشن نگہ برکشتہ در چشمم خلد چون نیش عقرب ہا
شب عید آمدی بر بام و بر گردون نظر کردی کواکب ہمچو ماہ نو تہی کردند قالب ہا
چو خواندی درس آزادی گلستان می شود زاندان کہ روز جمعہ بازی گاہ طفلانست مکتب ہا
نمی دانم کجا شد خندہ پیرا امشب آن لب ہا کہ دارد روشنی حکم نمک در چشم کوکب ہا
سرت گردم بہ این نازک مزاجی ظلم کمتر کن نفس برق است ترسم آب گردد مہر برلب ہا
ضمیر شاہ عادل رشک جام جم بود ہمت بہ مطلب می رسی آخر مکن اظہار مطلب ہا
علؔی از رشک استعدا و عالم دشمنم گردید محبت را خریدم عاقبت از ترک مطلب ہا
غزل ۸
خاک دردیدیدم و می رقصد ہنوز أفغان ما خم شکست اما نمی ریزد می جوشان ما
تہمت مرگ از شہیدان نگہ دور است دور ریزش خون رفتن رنگ است در میدان ما
سیریا دارد محبت چشم فر بینا شود جادۂ راہ فنا بسم اللّٰه دیوان ما
ہست آسان این قدر از خویش گردیدن تہی بر نمی تابد جہان یک قطرہ از طوفان ما
در ہوا صد برق آفت تیغ بازی می کند آہ گر یک دانہ باشد حاصل دہقان ما
فیض گردون اہل عالم را بہ نوبت می رسد شمع محفل گردش چشم است در ایوان ما
با گریبانی کہ بر روی صبا خندیدہ بود صبح چون شبنم چکیدن داشت در بستان ما
رنگ می بازد نزاکت گرم نتوان دیدنش ہر نگہ صد کاروان اشک است بر مژگان ما
خشک ساال آدمیت را تلافی کردہ ام قطرہ می ریزد گہر از دامن نیسان ما
سیف خان ما را بہ دقت آفریبی شہرہ کرد ورنہ ومری زیر لب چون شد علؔی أفغان ما
غزل ۹
ہمچو پیل بی جگر بگریزد از میدان ما بشنود گر کوہ آواز غضنفرخان ما
ہر کہ تعظیم فقیران کرد سلطان می شود پادشاہی ہا ہمہ فرش است در ایوان ما
کیست کہ از فیض کلام ما ندارد بہرہ ای مشرق و مغرب بود در سایۂ احسان ما
ما مصور زادۂ عشقیم و شاعر نیستیم یک قلم تصویر معشوق است سر دیوان ما
ہر شہ در دنیاست بر آزادگان آمد حرام خاطر جمع است در زیر فلک سامان ما
جام جم از بادہ لبریزست یاران غافل اند می چکد خون جنون از دیدۂ مستان ما
خاک گردیدیم و بی پروا نگاہان را چہ شد یک خدنگ افگن نشد پیدا ز ترکستان ما
ما گرفتاران ہستی را بہ چشم کم مبین بوی یوسف می دہد ہر ذرہ در زندان ما
در بساط مفلسی داردیم یک مرغ کباب می برد دل را ز ما ہر کس کہ شد مہمان ما
پادشاہی خدمت دل ہای پاکان کردن است ہر کہ خاک پای نیکان شد شود خاقان ما
مدتی شد ما علؔی از خود تہی گردیدہ ایم از دم نائ شود مانند نے افغان ما
غزل ۱۰
دل ز جامی برد امروز بیابانی را رم آہو بہ میان بر زدہ دامانی را
بہ زبان فاش مکن منت احسانی را پردۂ شرم مکن شاہد پنہانی را
دیدہ از کلفت اشکم شدہ در خاک نہان سیل آورد در این بحر بیابانی را
در پس پردۂ ناسوز دلم زخم بسی است دیدم از زخنۂ این باغ گلستانی را
عشق جمعیت ما داد پس از مردن ما نہ قفس کرد پر و بال پریشانی را
پردۂ راز دل سوختگان چون گردد شب کہ پنہان نکند اختر تابانی را
نفسم ائینہ را جلوہ طاؤس دہد کہ بہ دل سوختہ ام داغ گلستانی را
دوش در قصر ارم بلبل نالان می گفت آفرین باد علؔی طبع خوش الحانی را